Hôm 16/3/2020 vừa qua, Đức Thánh cha Phanxicô đã ban hành luật mới về hệ thống tư pháp của Quốc gia thành Vatican.

G. Trần Đức Anh, O.P.

Luật mới mang số 351 (CCCLI), gồm 31 điều khoản, canh tân và tu chính hai đạo luật trước đây ban hành năm 1987 (Luật CXIX) và luật năm 2008 (LXVII). Một trong những tiêu chuẩn hướng dẫn luật mới, là sự độc lập của các thẩm phán và khả năng chuyên môn của họ, vốn là hai điều kiện thiết yếu để đạt công lý.

Sở dĩ cần ban hành luật mới về hệ thống tư pháp của Quốc gia thành Vatican vì có nhiều thay đổi quan trọng từ năm 2000 trở đi, và nhất là từ năm 2013, trong vấn đề kinh tế, tài chánh và hình sự, sau khi Quốc gia thành Vatican tham gia nhiều hiệp ước quốc tế.

Luật mới khẳng định rõ ràng rằng các vị thẩm phán tùy thuộc Đức Giáo hoàng theo phẩm trật, và ngài cũng là vị bổ nhiệm họ; trong khi thi hành phận sự, họ chỉ tùng phục luật pháp, thi hành quyền trong sự khách quan vô tư. Nhà chức trách tư pháp trực tiếp điều động cảnh sát tư pháp.

Luật mới cũng qui định rõ ràng một số những điều kiện về khả năng chuyên môn để được bổ nhiệm. Ví dụ, luật qui định rằng phẩm phán tòa cấp một và cấp hai, và một phần của tòa phá án, là những giáo sư đại học, đang tại chức hoặc về hưu, hoặc phải là luật gia nổi tiếng.

Luật mới đơn giản hóa hệ thống tư pháp, đồng thời tăng cường cơ cấu nhân sự của tòa án, tăng thêm một đơn vị, và ngoài ra, luật dự trù chế độ làm việc trọn giờ đối với ít là một trong các thẩm phán. Luật qui định vị đứng đầu Văn phòng Thăng tiến Công lý, hay Tổng kiểm sát trưởng, khác với Ủy viên công tố của tòa án.

Luật mới dự trù các biện pháp kỷ luật đối với các luật sư thuộc danh bộ luật sư đoàn. Cho đến nay, hệ thống tư pháp Vatican thiếu các biện pháp chế tài này.

Trong thời gian thi hành chức vụ, tất cả các thẩm phán của Quốc gia thành Vatican là công dân Vatican.

(Vatican News 16-3-2020)