Sáng ngày 07/10 vừa qua, Thượng Hội đồng Giám mục miền Amazzonia đã nhóm phiên khoáng đại đầu tiên lúc 9 giờ, tại Hội trường Thượng Hội đồng Giám mục ở Nội thành Vatican, trước sự hiện diện của Đức Thánh Cha Phanxicô.

G. Trần Đức Anh, O.P.

Lời chào của Đức Thánh Cha

Sau kinh nguyện mở đầu, Đức Thánh Cha đã chào thăm các nghị phụ và các tham dự viên khác. Ngài nhắc đến 4 chiều kích của Thượng Hội đồng Giám mục này là chiều kích mục vụ, văn hóa, xã hội và môi trường. Chiều kích mục vụ là thiết yếu, nó bao gồm tất cả.

Đức Thánh Cha mời gọi các nghị phụ hãy đi vào thực tại miền Amazzonia với đôi mắt của “người môn đệ và thừa sai”, đừng để mình bị ám ảnh vì ý thức hệ nào, hoặc với quan niệm đượm mầu sắc thực dân ý thức hệ, đừng muốn đề ra những chương trình tiền chế để kỷ luật hóa, thuần hóa dân chúng miền Amazzonia, kỷ luật hóa lịch sử, văn hóa của họ. Trái lại, cần đến với các thực tại Amazzonia tới tinh thần chiêm ngưỡng, tôn trọng, không phải để phát minh những chương trình phát triển xã hội, bảo tồn văn hóa, như đối với bảo tàng viện. Chúng ta đến để hiểu và phục vụ các dân tộc.

Đức Thánh Cha cũng nhắc lại ý nghĩa của công nghị là đồng hành với nhau dưới sự soi sáng và dìu dắt của Chúa Thánh Linh. Người là tác nhân chính của Thượng Hội đồng này. Để Thánh Linh hoạt động, trước tiên chúng ta cần phải cầu nguyện, cầu nguyện thật nhiều, rồi suy tư, đối thoại, lắng nghe trong tinh thần khiêm tốn, với ý thức mình không biết mọi sự. Rồi nói trong tinh thần can đảm, nói ngay nói thật.

Tường trình của Đức Hồng y Tổng thư ký

Tiếp lời Đức Thánh Cha, Đức Hồng y Lorenzo Baldisseri, Tổng thư ký Thượng Hội đồng Giám mục, đã đọc một bài tường trình dài 17 trang, lần lượt đề cập đến 6 điểm là: những đặc tính của một Thượng Hội đồng Giám mục đặc biệt, các tham dự viên Thượng Hội đồng Giám mục này, công trình chuẩn bị cho công nghị Giám mục hiện nay, phương pháp của Thượng Hội đồng Giám mục, vấn đề thông tin trong Công nghị Giám mục, sau cùng là “Thượng Hội đồng Giám mục đặc biệt trong dấu hiệu một nền sinh thái học toàn diện”.

Đức Hồng y Baldisseri nhận xét rằng đề tài được Đức Thánh Cha chọn cho Thượng Hội đồng Giám mục đặc biệt này mở ra những chân trời rộng lớn để suy tư tường tận về miền Amazzonia, một vườn có những phong phú vô biên, và những tài nguyên, là đất mẹ của các sắc dân bản địa với một lịch sử và khuôn mặt không thể lẫn lộn được, một lãnh thổ bị đe dọa rất nhiều vì tham vọng thái quá của con người, thay vì được chăm sóc”.

Đức Hồng y nhắc lại rằng tuy là một Thượng Hội đồng Giám mục đặc biệt, liên quan đến một vùng địa lý, nhưng Công nghị Giám mục này liên quan đến Giáo Hội hoàn vũ. Vì thế việc tham dự cũng được mở rộng cho các Giám mục đến từ các giáo phận các và các tổ chức miền và đại lục. Toàn thể Giáo Hội hoàn vũ cũng muốn hướng nhìn về Giáo Hội tại Amazzonia và quan tâm đến những thách đố, lo âu và các vấn đề tại đây, vì xét cho cùng, mọi người chúng ta phải cảm thấy mình là thành phần của ngôi làng hoàn cầu, trong đó có Giáo Hội duy nhất của Chúa Giêsu sinh sống và hoạt động.

Các tham dự viên

Đức Hồng y Baldisseri cho biết tham dự công nghị Giám mục này có 185 nghị phụ, trong đó có 137 vị do chức vụ, gồm 113 Giám mục các giáo phận và giám hạt thuộc miền liên Amazzonia, 13 vị thủ lãnh các cơ quan trung ương Tòa Thánh. Ngoài ra có 15 vị do Hiệp hội các Bề trên Tổng quyền dòng nam bầu lên và 33 nghị phụ do Đức Thánh Cha bổ nhiệm.

Vai trò của tài liệu làm việc

Đức Hồng y Tổng thư ký khẳng định rằng trong 3 tuần làm việc, Tài liệu làm việc sẽ là điểm tham chiếu và căn bản cần thiết cho việc suy tư và thảo luận tại công nghị Giám mục. Đây không phải là một văn bản cần phải sửa chữa và chứng năm của nó chấm dứt với việc soạn thảo Văn kiện chung kết, gồm tóm những kết quả đạt được trong Công nghị này và toàn thể tiến trình Công nghị.

Thể thức tiến hành

Về thể thức tiến hành, Đức Hồng y Baldisseri cho biết sau bài tường trình của ngài, Đức Hồng y Hummes, Tường trình viên, trình bày những ý tưởng nòng cốt cần được các cuộc thảo luận tập trung vào. Sau đó là phần phát biểu ý kiến theo thứ tự đã đăng ký xin lên tiếng. Xét vì có tới 258 người được phát biểu, gồm 185 nghị phụ, 55 dự thính viên, cùng với 6 đại biểu các Giáo Hội Kitô anh em và 12 khách mời đặc biệt, và vì có nhiều thời gian hơn để nói trong 11 phiên họp nhóm, nên chiều dài tối đa của mỗi bài phát biểu trong phiên khoáng đại là 4 phút.

Ngoài ra, vào cuối một số phiên khoáng đại ban chiều có dự tù 1 tiếng đồng hồ cho các cuộc phát biểu tự do của các nghị phụ, để có sự đối thoại cởi mở và đối chiếu giữa các thành viên.

Vài sáng kiến bảo vệ môi trường

Trong bài tường trình dài, Đức Hồng y Tổng thư ký cũng nhắc đến một vài sáng kiến để góp phần bảo vệ môi trường: ví dụ các nghị phụ đăng ký qua thể thức điện tử vi tính, để tiết kiệm giấy in. Ngoài ra các vật liệu dùng trong Công nghị này không bằng chất plastic, nhưng bằng vật liệu có thể tan đi trong môi trường.

Sau cùng, Đức Hồng y Baldisseri đề nghị thực hiện một cử chỉ tượng trưng về mặt môi sinh học, để Thượng Hội đồng Giám mục này không tạo nên ảnh hưởng tiêu cực nào trên môi trường: cụ thể là để bù lại sự kiện 572 ngàn 809 ký lô thán khí Carbonic do các chuyến bay của các tham dự viên và các hoạt động khác gây ra, do sự tiêu thụ điện nước, với những rác rưởi, những đồ quảng cáo. Có thể bù lại những khía cạnh tiêu cực đó bằng cách thủ đắc các chứng khoán tái trồng cây ở miền Amazzonia trong một khu vực rộng 50 hécta ở miền này. Đề nghị này cần có sự chấp thuận của Thượng Hội đồng Giám mục.