Tiến hóa có thể giải thích về đạo đức không?

Mỗi khi có những cuộc thảo luận về vấn đề đạo đức (luân lý), một số người vô thần cho rằng sự tiến hóa thì đủ để giải thích về đạo đức.

Họ nói, “Đạo đức chỉ đơn thuần là sản phẩm của quá trình tiến hóa—những kiểu hành vi mà chúng ta gọi là đạo đức chỉ là sự lựa chọn tự nhiên cho việc tồn tại của loài người chúng ta.”

Phải chăng tiến hóa là đủ để giải thích cho vấn đề đạo đức? Chúng ta có cần phải gạt bỏ Thiên Chúa khi nói về đạo đức không?

Câu trả lời là “không”, và đây là các lý do tại sao.

Giả như lý do họ đưa ra là đúng, rằng đạo đức chỉ đơn thuần là sản phẩm của tiến hóa. Vẫn còn một câu hỏi bỏ ngỏ là tại sao tôi phải hành động theo hướng có lợi cho sự tồn tại của nhân loại?

Hay nói cách khác nghĩa vụ đạo đức của chúng ta là phải làm những điều tốt cho nhân loại đến từ đâu?

Tự nhiên không thể đưa ra một nền tảng bắt buộc như là nghĩa vụ, vì tự nhiên không thể xác định điều gì là tốt và tốt cho cái gì.

Nhưng nếu gạt bỏ Thiên Chúa như là căn nguyên của tự nhiên, thì sự tiến hóa tự nhiên của chúng ta sẽ không diễn tả được trí thông minh hay ý chí của bất kỳ hữu thể có lý trí nào siêu vượt hơn loài người.

Nhưng nếu như vậy, thì làm thế nào mà đạo đức là sản phẩm từ một quá trình phi lý ngẫu nhiên và hỗn loạn lại ràng buộc chúng ta?

Điều đó thật vô lý.

Như Thánh Tô-Ma A-qui-nô đã viết trong sách Tổng Luận Thần Học, luật lệ là “một sự bó buộc của lý trí để hướng đến thiện ích chung, khiến cho một người biết quan tâm đến cộng đồng” và “áp đặt người khác tuân theo một nguyên tắc và một chuẩn mực.”

Nhưng điều này lại cần có một sự giả định về việc tồn tại một hữu thể có trí thông minh và ý chí biết về những nguyên lý đó và có thể áp đặt nó.

Do vậy, nếu trật tự tiến hóa của bản tính con người quy định những gì tốt cho chúng ta là một luật lệ ràng buộc chúng ta về đạo đức, thì phải tồn tại một hữu thể trỗi vượt hơn loài người, Đấng có trí thông minh và ý chí có thể hoạch định cho cộng đồng nhân loại.

Nếu không tồn tại hữu thể như thế, giống như Thiên Chúa, thì những nghĩa vụ đạo đức cũng không xuất hiện.

Vậy, trừ khi người ta sẵn sàng nói rằng nghĩa vụ đạo đức không tồn tại, thì nên từ bỏ ý tưởng rằng tiến hóa là câu trả lời đầy đủ cho vấn đề đạo đức.

Nếu bạn muốn biết thêm về vấn đề này cũng như những vấn đề đức tin khác, hãy truy cập catholic.com. cũng như trang catholicanswersspeakers.com nếu muốn mời tôi đến diễn thuyết trong một sự kiện nào đó mà bạn tổ chức.

Từ chuyên mục Catholic Answers, Tôi là Karlo Broussard.

Cảm ơn đã theo dõi.

Chuyển ngữ: Nguyễn Danh
Hiệu đính và phụ đề: Thiên Kính, SJ.