Đọc Sách Có Ích Gì Cho Cuộc Sống?

Trong cuộc sống, từ khi được sinh ra cho đến khi phải lìa thế, hầu như mọi người ít nhất cũng đã từng đọc một trang sách. Biết bao nhiêu người đã thành công trên đường đời cũng chỉ vì đọc nhiều sách. Biết bao nhiêu người trở thành nhà văn, trở thành thánh hiền cũng chỉ vì họ đã đọc nhiều sách. Tuy nhiên, những người thành công, những người trở thành thánh hiền; họ đã biết lựa chọn những sách hay, sách có ý nghĩa để đọc. Ngược lại, có rất nhiều loại sách tuy không xấu cũng sẽ làm cho người ta trở nên xấu, vì nó làm cho người ta phải mất nhiều thời gian về những loại sách vô bổ đó. Chính vì thế, Thánh An-phong-so cảnh tỉnh: “Nên nhớ rằng có nhiều sách tuy không xấu, nhưng tai hại, vì chúng làm mất thì giờ phải dùng để sinh ích cho linh hồn.” Còn Thánh Giê-rô-ni-mô viết cho các môn đệ: “Tội gì mà đi tìm vàng ở giữa bùn lầy, khi ta có thể đọc bao nhiêu sách đạo đức trong đó có toàn là vàng.” Chúng ta thấy hai ý kiến của An-phong-so và Giê-rô-ni-mô giường như đối lập nhau. Để làm rõ điều này, chúng ta cùng chứng minh.

Trong số chúng ta, chắc hẳn đã có người từng đọc câu chuyện “Những cuốn sách và chiếc giỏ đựng than”. Truyện kể rằng: Có một chú bé luôn tò mò về thói quen đọc sách hằng ngày của ông mình. Người ông đã đưa cho chú bé một chiếc giỏ đầy bụi than để đi xách nước, dù đã thử nhiều lần nhưng chú bé đều trở về với vẻ mặt thất vọng. Tuy nhiên, có một điều kì lạ mà chú không nhận ra: đó là mỗi lần chú đi lấy nước cũng là mỗi lần chiếc giỏ được gột sạch thêm một chút. Câu chuyện đã đem lại cho người đọc một bài học đầy ý nghĩa về việc đọc sách. Đó là đọc sách làm cho tâm hồn mỗi người trở nên trong sáng, hướng thiện hơn. Vì thế, ngạn ngữ phương Đông có câu: “Những người đọc sách tuy chưa thành danh nhưng cũng đã có một tư cách cao thượng”.

Đúng như thánh Giê-rô-ni-mô khẳng định “…khi ta có thể đọc bao nhiêu sách đạo đức trong đó có toàn là vàng”. Những loại sách hay, những loại sách có ý nghĩa, những loại sách đạo đức sẽ giúp cho con người trở nên hữu ích. Bởi, tư cách cao thượng là phẩm chất đạo đức của con người, là cái ở trong ta, nó vượt lên những cái tầm thường thấp kém. Một con người bình thường khi chưa được tiếp xúc với các sách đạo đức, họ chỉ có một tư cách “bình bình” mà thôi. Nhưng khi họ đã được tiếp xúc và thấm nhuần các sách đạo đức rồi thì đương nhiên họ sẽ thấy trong các sách đạo đức đó “toàn là vàng”. Trước khi viết tập truyện ngắn, nhà văn Nguyễn Huy Thiệp đã phải “nằm” trong thư viện Việt Bắc ròng rã suốt sáu tháng trời để nghiên cứu, và tìm tòi những cái hay, cái đẹp trong sách. Từ đó, ông đã viết nên tập truyện ngắn đầy ý nghĩa và có ích cho nền văn học Việt Nam. Sách là chiếc chìa khóa vạn năng mở ra mọi cánh cửa tri thức và làm đẹp cuộc đời. Chính nhờ đó mà đời sống con người trở nên thoải mái, tầm hiểu biết được mở rộng, nâng cao hơn. Sách hay bao giờ cũng mang đến những điều mới mẻ, sách có nhiều loại mang nhiều đề tài khác nhau. Đọc sách, chúng ta không chỉ biết được những việc xảy ra từ xa xưa mà còn biết những vấn đề liên quan ở trên mặt trăng thơ mộng hoặc ở sâu dưới đáy đại dương huyền bí. Thánh Giê-rô-ni-mô muốn nhấn mạnh trong việc tìm kiếm “vàng” trong các sách đạo đức. Chính các sách đạo đức sẽ là nguồn mạch cho việc tìm kiếm “vàng” trong nước Trời. Chúng ta biết rằng, khi đọc một cuốn sách về gương các thánh, ta sẽ học được nhiều tính chất và cách sống của các ngài; từ đó sẽ giúp cho chúng ta có một tinh thần sống mạnh mẽ, dám sống vì nước Trời. Hay khi đọc cuốn sách về Gương Chúa Giê-su, chúng ta sẽ thấm nhuần được lối sống của Ngài ở trần gian, và đưa chúng ta đi theo đường lối của Ngài, giúp chúng ta biết sống hiền hòa, yêu thương mọi người. Chúng ta không cần “tìm vàng ở giữa bùn lầy”. Vì những nơi đó không đưa chúng ta đi vào ánh sáng, bởi vì tìm “vàng” ở nơi thế gian chỉ thuộc về thế gian và sẽ dẫn đến diệt vong mà thôi.

Hơn thế nữa, các sách đạo đức còn mang đến cho người đọc những kinh nghiệm sống, những kinh nghiệm ứng xử với nhau và với Thiên Chúa. Những sách đạo đức sẽ giúp cho chúng ta khám phá ra những chân trời mới, và chúng ta sẽ hiểu biết nhiều hơn về Thiên Chúa, hiểu biết những kì công của Ngài. Như nhà văn Mác-xim Go-rơ-ki đã từng nhận định: “Sách mở rộng trước mắt tôi những chân trời mới”. Các sách đạo đức còn dạy cho ta biết được bao điều hay lẽ phải trong cuộc sống, nó có vai trò trong việc hoàn thiện nhân cách con người, giúp con người sống tốt đẹp hơn. Cho nên có thể nói các sách đạo đức là những loại sách chứa đầy “vàng mười”; những ai muốn “giàu có” chỉ cần khám phá các sách đạo đức là đủ, vì trong đó “toàn là vàng”.

Tuy nhiên, trong cuộc sống không phải ai cũng biết lựa chọn cho mình những cuốn sách hay, những cuốn sách đạo đức để gối đầu. Nói như thánh An-phong-sô: “Nên nhớ rằng có nhiều sách tuy không xấu, nhưng tai hại, vì chúng làm mất thì giờ phải dùng để sinh ích cho linh hồn.” Thật vậy, có rất nhiều loại sách mặc dù không xấu nhưng nó sẽ làm cho chúng ta mất nhiều thời gian khi đọc nó. Chẳng hạn: những loại sách, báo chỉ có nội dung là mua vui, giải trí…khi đọc xong, sẽ không thấm được điều gì vào trong đầu, không giúp ích được gì cho cuộc sống. Nếu hằng ngày ta mất nhiều thời gian về những sách đó thì chắc rằng nó sẽ trở nên vô bổ rồi. Và đương nhiên sẽ gây tai hại cho chính người đọc. Hay người lớn mà suốt ngày cứ đọc truyện trẻ em thì đương nhiên sẽ không giúp được gì cho cuộc sống của người đó. Nếu chúng ta đọc nhiều những sách tầm thường, thấp kép về nội dung thì đương nhiên nó sẽ mở đường cho những hành vi thấp kém, những lối sống tầm thường. Xã hội sẽ ra sao khi có nhiều người say sưa đọc những cuốn sách “vô bổ”, những cuốn sách chỉ mang tính giải trí, những cuốn sách không có lợi gì cho bản thân…? Bởi vậy, phải biết lựa chọn sách hay, sách có nội dung chất lượng, loại bỏ sách vô ích, biết lựa chọn sách có ích phù hợp với lứa tuổi của mình. Đồng thời, mọi người phải biết củng cố hiểu biết để phân biệt tối xấu, đúng sai và dù có tiếp xúc với cái không tốt cũng chiến thắng sức cám dỗ của nó cũng như không bị nó cuốn hút, quyến rũ, mê hoặc.

Mỗi người chúng ta tìm đến sách với một mục đích khác nhau nên có cách đọc khác nhau. Người đọc sách để giải trí một cách trong sáng lành mạnh, coi đó là một thứ vui tinh thần. Có người đọc sách chỉ để học thuộc hay tích lũy. Có người đọc sách để cầu nguyện, có người đọc sách để suy tư về Thiên Chúa, có người đọc sách để mưu ích cho các linh hồn (như đọc sách cho kẻ liệt, đọc sách để cầu nguyện cho những người đã qua đời…). Như vậy, điều quan trọng ta phải ý thức được việc đọc sách đem đến lợi ích gì cho ta và cho các linh hồn. Đừng để mất nhiều thời gian về những cuốn sách không có ý nghĩa cho ta trong cuộc sống. Hãy dành thời gian khi đọc những cuốn sách “vô bổ” cho việc sinh ích các linh hồn. Và nên tìm những cuốn sách nào có nội dung mang nhiều ý nghĩa cho kẻ sống cũng như kẻ chết.

Nói tóm lại, sách là món ăn tinh thần trong cuộc sống. Sách là một kho tàng huyền bí làm kích thích sự tò mò của biết bao người. Sách rất quý, đặc biệt là các sách đạo đức nhưng chúng không tự tìm đến với con người mà con người cần phải tìm đến với nó. Ta phải đọc sách với tinh thần chủ động, suy nghĩ, nghiền ngẫm, biết chắt lọc ra điều hay lẽ phải để làm hành trang cho chính mình. Người đời thường nói: “Bộ lông làm đẹp con công, tri thức làm đẹp con người”. Mặt khác, các sách đạo đức còn tô đẹp tâm hồn của mỗi con người, không những thế nó còn giúp chúng ta tìm đến “kho vàng” của nước Trời. Nhà văn M.Go-rơ-ki đã nói: “Hãy yêu sách, nó là nguồn kiến thức, chỉ có kiến thức mới là con đường sống”.

Nhưng điều quan trọng đối với người Kitô hữu, để tích góp “vàng” cho cuộc sống mai sau thì mỗi người phải biết tìm kiếm “vàng” ở trong Kinh Thánh. Đây là cuốn sách chứa đựng một kho tàng toàn “vàng mười”. Ai năng tìm kiếm của ở trong cuốn sách Kinh Thánh đó, người đó sẽ tích trữ được tài sản không bị hư nát. Điều quan trọng họ sẽ tìm thấy Thiên Chúa, chính người là chủ của kho tàng không bao giờ bị mối mọt đục khoét. Vì thế, Thánh Giê-rô-ni-mô nói: “Không biết Kinh Thánh là không biết Đức Ki-tô”. Thật vậy, một khi con người có đầy đủ kiến thức về khoa học, xã hội, đạo đức, tâm linh…đặc biệt là Kinh Thánh thì họ sẽ sống cách mạnh mẽ, chân thành, yêu thương, tha thứ…và luôn hướng đích tới Thiên Chúa là nguồn mạch sự sống.

Gioan Nguyễn Trình