Rửa chân cho nhau

Tiến sỹ Trần Mỹ Duyệt

Trong phụng vụ của Thứ Năm Tuần Thánh, nghi thức gây được nhiều ấn tượng, đó là việc chủ tế khiêm tốn rửa chân cho một số người. Hành động này phản ảnh việc chính Chúa Giêsu trong bữa Tiệc Ly đã rửa chân cho 12 môn đệ của Ngài. Ý nghĩa việc làm này của Chúa đã được chính Ngài giải thích: “Thầy đã nêu gương cho anh em, để anh em cũng làm như Thầy đã làm cho anh em.” (Gioan 13: 15)

Bắt chước và làm như vậy. Đây là một hành động không chỉ mang tính cách biểu tượng, nhưng là một lệnh truyền. Chúa muốn các môn đệ của mình “phải rửa chân cho nhau” (13: 14). Tại sao? Vì đó là dấu chỉ của tình huynh đệ, của tình yêu thương, của người môn đệ Chúa: “Người ta sẽ cứ dấu này mà nhận ra các con là môn đệ của Thầy.” (Gioan 13:35)

Nhưng hành động rửa chân cho anh chị em mình có dễ dàng và nhẹ nhàng không? Làm sao tôi có thể rửa chân cho anh chị em tôi?

Nếu hiểu lệnh truyền này theo một nghĩa đen, chắc chắn chúng ta sẽ có ít cơ hội, hoặc không có cơ hội để rửa chân cho người khác. Như vậy, chúng ta chỉ có thể hiểu ý nghĩa lệnh truyền này theo nghĩa “bác ái”, nghĩa “người môn đệ của Chúa”. Và chỉ trong ý nghĩa này chúng ta mới biết mình phải làm gì để giữ được lệnh truyền của Thầy.

Rửa chân thể lý cho nhau thông thường chúng ta ít khi thực hiện, ngoại trừ cha mẹ rửa chân, tay cho con cái, vợ chồng rửa cho nhau khi yếu đau, con cái rửa cho cha mẹ trong lúc già yếu, hoặc các y tá, y công giúp chăm sóc các bệnh nhân. Nhưng rửa chân tinh thần, rửa chân tâm lý là việc chúng ta phải làm thường xuyên cho nhau. Nó mang ý nghĩa của sự nhịn nhục, chấp nhận và tha thứ, những việc làm thể hiện tình yêu, đức bác ái.

Thánh Gioan nói: “Nếu anh em ta là người ta thấy mà không thương yêu, thì làm sao yêu mến Thiên Chúa là Đấng ta không thấy?” (1 Gioan 4:20) Ngài kết luận, trong những trường hợp ấy nếu nói mình yêu mến Thiên Chúa là nói dối. Nói không thật với lòng mình.

Yêu nhau mà không chấp nhận nhau, không chịu đựng và tha thứ cho nhau thì không phải là yêu. Tình yêu mà ta dành cho người lúc nào cũng làm mình vui, đem lại cho mình hạnh phúc thì tình yêu đó chỉ là một cách đáp trả những điều tốt đẹp mà người ấy đã làm cho mình. Trong những trường hợp như thế nếu không đáp lại bằng tấm lòng tử tế, biết ơn thì có nghĩa là vô ơn, là lợi dụng, là ích kỷ. Nhưng nếu có ai đó làm cho mình phải khó chịu, phải thiệt thòi, và đôi khi phải đau khổ mà mình vẫn chấp nhận để thông cảm, tha thứ, và yêu thương thì những lúc đó tình yêu của ta mới chứng tỏ là tình yêu thật. Theo Thánh Tôma Aquinas, tình yêu đòi hỏi phải có hy sinh, và hy sinh là mức độ cao nhất để đo lường tình yêu. Ngài đưa ra nhận xét này vì theo gương Chúa Giêsu, Đấng đã ra một mẫu mực đo lường tình yêu, đó là: “Không ai có tình yêu lớn hơn người thí mạng vì bạn hữu mình.” (Gioan 15:13) Chúa nói và Chúa làm. Không chỉ rửa chân cho các môn đệ, Ngài còn chết cho các ông và cho chúng ta nữa. Và đó là tình yêu đích thực, tình yêu lớn lao.

Trong phụng vụ Thứ Năm Tuần Thánh, có hai lần Chúa “truyền” cho các môn đệ phải làm điều Chúa muốn. Lần đầu Ngài truyền cho các ông “làm việc này mà nhớ đến Ta.” (Luca 22:19, và lần thứ hai “hãy rửa chân cho nhau.” (Gioan 13:14) Điều truyền trước Ngài nói đến Bí Tích Thánh Thể, điều truyền sau, Ngài nói về Đức Ái. Thật sự nếu không thương nhau, không đón nhận, chịu đựng và tha thứ cho nhau như Chúa đã làm, chúng ta sẽ không có được cặp mắt đức tin để nhìn thấy Ngài qua Bí Tích Thánh Thể.

Do đó, việc tế lễ, tham dự thánh lễ, và rước Thánh Thể hàng ngày mà thiếu đức ái thì cũng như một việc làm bôi bác, hình thức, đôi khi nhàm chán. Nhưng ngược lại, nó sẽ là niềm vui của chúng ta khi đến với Chúa qua hy lễ và được đón rước Chúa mỗi ngày khi ra về mà trong lòng mang hình ảnh yêu thương.

Ôi nhiệm mầu Tình yêu Chúa nuôi con suốt đời. Ôi! Nhiệm mầu Tình yêu Chúa ru con tháng ngày.
– Những lỗi lầm ngày tháng cũ tim con u buồn thống hối. Những bước đường mờ ám đó nay con xin nguyện chia phôi. Và, ngày ngày tháng tháng con cầu kinh. Và, chiều chiều sáng sáng con nguyện xin.
– Cất bước tìm về với Chúa con đi trong miền nắng ấm. Áo mới tuyệt vời Chúa khoác cho con vui tiệc hiến tế, và ngày ngày với Chúa con cùng đi. Và, từng chiều có Chúa con ngại chi.
(Ôi nhiệm mầu. Xuân Tưởng)

Chúa lập Bí Tích Thánh Thể và ban bố giới luật yêu thương. Giới luật tình yêu mà Chúa tự ra cho chính mình và cho các môn đệ. Ngài tự hiến, tự ẩn thân trong Thánh Thể để ở với con cái loài người. Không ai có tình yêu lớn hơn Chúa. Chúa còn dạy chúng ta là hãy rửa chân cho nhau, và yêu thương nhau như Chúa đã yêu, đã thương, đã rửa chân và đã chết cho chúng ta.

Chúa hiện thân trong Thánh Thể. Ngài truyền cho chúng ta “nhớ đến Ngài”.

Chúa rửa chân cho các môn đệ. Ngài dạy chúng ta phải “rửa chân cho nhau”.

Thánh Thể và rửa chân cho nhau, cả hai liên quan đến mầu nhiệm “tình yêu”. Tình yêu hy hiến và tình yêu phục vụ. Do đó, mỗi khi nhớ đến Ngài là phải nhớ đến tấm gương hy sinh và thi hành rửa chân cho nhau. Tình yêu không hy sinh, không hành động là tình yêu giả dối.